Veel goede verhalen hebben, hoe verschillend ze ook zijn, een overeenkomst: ze volgen allemaal de drie-actstructuur. Een maand geleden beloofde ik al dat ik er meer over zou vertellen, omdat mij dit enorm geholpen heeft bij het naar een hoger niveau tillen van mijn verhalen en ik geloof dat het iedere schrijver kan helpen bij het structureren van zijn of haar boek.
Waar komt deze structuur vandaan?
De drie-actstructuur is een model dat in eerste instantie vooral werd gebruikt bij het schrijven en evalueren van een scenario voor een fictiefilm en is een klassieke structuur voor een verhaal. Het verhaal wordt opgedeeld in drie akten:
- Set up: De opzet van het verhaal. We ontmoeten het hoofdpersonage (of de hoofdpersonages) en tijdens deze akte vindt ook het inciting incident (de gebeurtenis die alles op z’n kop zet, daar vertel ik later nog meer over) plaats.
- Confrontatie: Vervolgens gaan we over op de confrontatie. Dit is het grootste gedeelte van het verhaal. De personages staan voor allerlei obstakels en twists, die het verhaal tot een hoogtepunt brengen.
- Ontknoping: Tot slot krijgen we de ontknoping van het verhaal. Het verhaal komt tot een climax en alle eindjes worden netjes aan elkaar geknoopt (in het ene verhaal wat netter dan het ander).
Praktijk
Heel leuk en aardig, maar hoe pas je dit nu toe in de praktijk? Ik illustreer het aan de hand van een voorbeeld. Omdat ik tijdens het schrijven van De liefdesformule vooral gebruik gemaakt heb van deze structuur, zal ik dit als voorbeeld gebruiken. Toch maakte ik onbewust ook al gebruik van deze structuur bij het schrijven van mijn eerdere boeken, dus ik zal proberen meerdere voorbeelden noemen.
Akte 1: set-up
In Vereenvoudigde breuk is de set-up de start van het nieuwe schooljaar. Je maakt kennis met Eline en haar nieuwe klas, waar ze in eerste instantie niet blij mee is. De gebeurtenis die het verhaal op z’n kop zet is het moment dat Daniël hun relatie verbreekt, dit is dan ook het inciting incident.
In Help! Mam is verliefd zijn de eerste twee hoofdstukken, waarin Julian en Naomi Fenna en Fleur op de hoogte stellen van hun relatie, de set-up voor het verhaal. Het inciting incident vindt vrij snel plaats, op de tweede of derde bladzijde al.
Akte 2: confrontatie
De confrontatie is het lastigste onderdeel van deze structuur om uit te leggen. Het zijn eigenlijk alle gebeurtenissen na het inciting incident, maar de obstakels en subplots bouwen zich wel op. Zo bouwt de spanning en onderlinge ruzie zich in de klas van Eline (Vereenvoudigde breuk) op, maar komt het pas in hoofdstuk 9 of 10 tot een hoogtepunt. Een twist in het verhaal is het moment dat Eline ontdekt dat Daniël alweer een nieuwe vriendin heeft en nog wel de tweelingzus van Mariëlle, haar vervelende schoonzus.
In Help! Mam is verliefd zijn de eerste ontmoeting van Fenna met Naomi en de ontmoeting van Fleur met Julian onderdeel van de confrontatie, evenals de eerste ontmoeting tussen de gezinnen, hun gezamenlijke vakantie en daarna ook de verloving van Julian en Naomi. Daartussen zitten nog subplots, als Fleurs ontmoeting met Juda en alles wat daarmee verband houdt, Fenna’s val van de mountainbike, de eerste schooldag in de brugklas voor Fenna. Al deze momenten bouwen op naar het slot van het verhaal.
Akte 3: ontknoping
De ontknoping is het moment dat alles bij elkaar komt, het verhaal tot een climax komt. Dat kan een heftig gevecht zijn (in fantasyboeken is dat vaak zo), maar het kan ook een simpele date zijn, zoals in Vereenvoudigde breuk, of een gezamenlijke afsluiting van het jaar, zoals in Help! Mam is verliefd. De losse eindjes worden aan elkaar geknoopt en het verhaal is een afgerond geheel.
Werkt het echt zo?
Veel boeken zijn echt geschreven rondom deze structuur, ik let er de laatste tijd meer op en begin het te herkennen in boeken. Is dat een probleem? Dat denk ik niet. Of eerlijk gezegd weet ik wel zeker dat het geen probleem is. Het werkt namelijk en laat vaak ook duidelijk zien waar een verhaal mank gaat. Bij de eerste versie van Vereenvoudigde breuk loste het probleem in de klas zich al in hoofdstuk 7 op. Vervolgens moest ik nog 4 interessante hoofdstukken schrijven voordat Eline op date ging met Michel, maar omdat de spanning van wat er in de klas aan de hand kon zijn al weggevallen was, werd dat heel ingewikkeld. Als je een verhaal op deze manier opbouwt, verdeelt de spanning zich goed en houd je je lezer (als het goed is) tot het laatste moment geboeid.
In Help! Herrie in huis, het derde deel van de Samen! serie, heb ik een minder duidelijke drie-actstructuur en dat is te merken. Van veel lezers kreeg ik te horen dat ze dit boek lastiger vonden om in te komen en iets minder interessant vonden. Vervolgens werd het wel interessanter door de aankondiging van de geboorte van een baby, maar dat was pas in hoofdstuk 27. Nu is de Samen! serie wel meer een uitzondering op deze structuur, omdat het over het wel en wee in een grote, samengestelde familie gaat, maar uit de reacties op deel 3 blijkt dat het toch wel belangrijk is.
Een trilogie
Bij het schrijven van een trilogie kan je ook nog een dubbele drie-actstructuur gebruiken, zoals ik gedaan heb bij De liefdesformule. In bovenstaande alinea’s heb ik al uitgelegd hoe deze structuur in Vereenvoudigde breuk werkte, hieronder licht ik kort toe hoe ik de structuur per boek heb toegepast:
- Set up: In deel 1 maak je kennis met de hoofdrolspelers, Eline en haar klas en vindt er een belangrijke gebeurtenis plaats die de loop van het verhaal verandert: Eline ontmoet Michel en gaat met hem op date.
- Confrontatie: In deel 2 (Een kans op romantiek) verdiept de relatie van Eline en Michel zich, maar lees je ook meer over leerling Noa (waar in deel 1 al een kleine set-up voor is gedaan). Dit verhaal bevat een aantal grote twists en komt tot een climax als Eline Michel confronteert met zijn gedrag.
- Ontknoping: Deel 3 (Geluk in het kwadraat) bevat wel een aantal obstakels (Eline wordt bijvoorbeeld gestalkt en ook is er iets aan de hand met leerling Jayden), het werkt voornamelijk toe naar de ontknoping van het verhaal (die ik niet ga verklappen in dit blogbericht, voor lezers die het nog niet gelezen hebben).
Opdracht
De vorige keer zei ik het al, bij deze schrijftipreeks zal ik ook steeds een opdracht geven. De opdracht voor deze keer is om jouw verhaallijn in de drie-actstructuur te zetten. Dat hoeft niet heel groots te zijn, maar zorg dat je voor jezelf die drie fasen onderscheid en wat wanneer gebeurt. De rest van het verhaal kan je daar dan aan ophangen, als een soort kapstok en ik kan je uit ervaring vertellen dat het schrijven dan een stuk makkelijker gaat!
Heb jij nog vragen over de drie-actstructuur? Laat ze in een reactie weten, dan neem ik ze mee voor een volgende schrijftip die hiermee te maken heeft!
Liefs,
Mirjam
